Lai questions pausaias per la toponimia - Laurenç REVEST

Lai classai de tèrça e de quarta dar collègi de L'Escarea an trabalhat sus li toponimes de lai valaias dai Palhons, dai nomes de comunai fins ai nomes de quartiers.

 

Dins aquel projècte, un moment fòrt es estat lo rescòntre emb Gerard Tautil, escrivan occitan, filosòf, politic e tanben toponimista vist qu'a publicat en lo 2014 "Toponymie de Signes - Un Territoire et des Hommes.

 

Le trésor des noms de lieux d'un village provençal", pi en lo 2019 "Toponymie Cévenole - Les noms de lieux de Ventalon-en-Cévennes" e recentament en lo 2021 "DICTIONNAIRE DES NOMS DE LIEUX DE L'ESTEREL, à l'usage des Provençaux d'aujourd'hui".

 

Era l'ocasion de se'n avisar que nomenar li luecs es pas un acte anodin. Donar un nom es ren un acte gratis, se nomena per descriure de luecs qu'an una utilitat, per aver d'aiga, per cultivar, per èstre a la sosta, per susvelhar, per èstre en autor, per una foncion religiosa, simbolica, eça.. 

 

L'origina dai nomes pòl èstre totplen anciana, e i son totplen de jaças lingüisticas de nominacion: Luceram que benlèu ven de la lutz o d'un bòsc sacrat "Luc" que ven de Lucus nom latin de lai sèlvai sacraias (coma en Provença Lo Luc, lo quartier la Mòrt de Luco dins lai Mauras), la raïç preindoeuropèa Kant- qu'a donat lo nom de la comuna de Cantaron en Palhons, Cant agalet a Niça, Canta merlo dins d'autres luecs... la raïç Khar- qu'a donat Carròs, Carràs a Niça o lo mòt carriera, caladat. Lo sufix ligure -asc, -esc, -òsc totplen present emb Lantosca, Manòsca, e mai lo sufix de gentilats coma per mentonasc, recabrunasc, turbiasc, pelhasc, escareasc. Lo sufix -incu qu'a donat lo sufix de gentilat coma berrenc (de Berra), luceramenc (de Luceram)...

 

La toponimia es particularament una sciéncia umana, nomenar lo país es l'acte de l'òme via lo lengatge, que l'occitan n'a una part grandassa, malgrat lai deformacions per los cartografes de Cassini, l'IGN.

 

La toponimia occitana a poscut èstre escondua o deformaia, avèm vist d'exemples coma un quartier de Luceram sonat "lo val del Prat" emb panèls presentant aquela forma, mas que sus las mapas Michelin es notat "Val du Prat", "Sembola" a la Trinitat (en occitan tal coma), fins a la forma francizaia "Les Semboules" a Valàuria mas qu'un autre equivalent es devengut "Sambule" a Torreti de Levenç. Autra part avèm Sanary que ven de Sant Nari.

 

Se la toponimia es pas una sciéncia exacta, mena a se pausar de questions, far de raprochaments, lançar d'ipotèsis, coma lis ancians que faían d'etimologia populara per trobar un sens ai nomes ancians dar sieu quotidian (Coarasa e la legenda de la coa dar diaul rasaia).

 

Avèm Berra en la valaia dar Palhon de Pelha e Berra l'estanh, Coarasa en la valaia dar Palhon de Còntes e Coarasa e Nai en Bearn. Levenç dins lis Alps Maritimes e Levenç dins lis Alps d'Auta Provença. E dos Tarascon, dos Buelh... E se retròba dins li nomes de luecs coma Camarga quartier de Luceram que fa pensar a la Camarga dins las Bocas de Ròse. 

 

Era una ocasion d'aprochar la toponimia e de si dire que i es encara tan d'estudiar per dire lo païsatge. E que l'occitan dèu èstre restablit emb dignitat dins la toponimia d'Occitània. 

 

Laurenç REVEST